Với lợi thế tự nhiên, chiều dài hơn 105 km bờ biển trải dọc theo chiều Nam Bắc, độ mặn nước biển cao, nước biển “sạch” không có yếu tố gây ô nhiễm, Ninh Thuận được đánh giá là địa phương có vựa muối chất lượng bậc nhất cả nước. Theo đánh giá, chất lượng nước biển ở Ninh Thuận được xem là tốt nhất, từ đó tạo ra những hạt muối với hương vị đậm đà đặc trưng. Muối Ninh Thuận cũng là nguyên liệu chính để làm nên một sản phẩm đặc sản trứ danh khác của vùng đất Ninh Thuận là nước mắm Cà Ná được ưa chuộng trên thị trường.
Bên cạnh đó, địa hình Ninh Thuận với những dãy núi Nam Trung bộ bao quanh, chắn gió cũng là yếu tố khiến vùng đất này ít chịu ảnh hưởng bởi gió mùa Tây Nam, cùng với nền nhiệt trong năm trung bình đạt mức 26-270C, độ ẩm không khí chỉ 75-77%, lượng mưa thấp, có nắng và nhiều gió đem lại lợi thế khô hạn lý tưởng để làm muối.
Ngoài ra, vùng biển Ninh Thuận còn chịu sự ảnh hưởng của một hiện tượng tự nhiên vô cùng đặc biệt “hiện tượng nước trồi (upwelling)”, là khi các dòng nước lạnh, di chuyển từ phía sâu lên vùng nước nông, thay thế cho dòng nước nóng hơn, tác động tạo nên tính chất khô hạn của vùng. Hiện tượng nước trồi làm thực vật phù du trên bề mặt nước tiếp xúc trực tiếp nhiều hơn với bức xạ mặt trời, kích hoạt quá trình quang hợp, tạo thức ăn phong phú cho động vật biển, vì vậy mà hệ dinh dưỡng ở các vùng nước trồi thường đa dạng và phong phú. Đây cũng chính là lý do khiến muối Ninh Thuận có độ trắng trong tự nhiên và chứa nhiều khoáng chất rất tốt cho sức khỏe, phục vụ đắc lực cho các ngành công nghiệp chế biến. Muối Ninh Thuận không chỉ dùng làm thực phẩm mà còn dùng làm nguyên liệu cho các ngành công nghiệp hóa phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm.
Với lợi thế đó, Ninh Thuận hiện có 2.447 ha sản xuất muối công nghiệp với công nghệ trải bạt trên nền ô kết tinh và phủ bạt che mưa, sản lượng trung bình hàng năm gần 260.000 tấn, với 02 doanh nghiệp lớn là tập đoàn BIM và Công ty Muối Đầm Vua; 631 ha diện tích muối diêm dân, hàng năm cung cấp cho thị trường hơn 185.000 tấn muối thực phẩm.
Tận dụng thế mạnh nguyên liệu tại chỗ, Ninh Thuận phát triển kinh doanh, chế biến muối với 06 doanh nghiệp chế biến, 04 doanh nghiệp kinh doanh muối, công suất chế biến trung bình khoảng 200.000 tấn/năm, với các sản phẩm như: muối tinh, muối tinh sấy, muối tinh iốt, muối sấy iốt… 100% doanh nghiệp chế biến muối được đánh giá và chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, có 02 doanh nghiệp được chứng nhận ISO 22000. Nhiều doanh nghiệp áp dụng các công nghệ mới trong sản xuất muối, nâng cấp nhà xưởng… đáp ứng yêu cầu của các đối tác, tập đoàn sản xuất thực phẩm, hóa phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm lớn trong và ngoài nước.
Tuy nhiên, có thể thấy, ngành chế biến muối tại Ninh Thuận chưa phát huy hết thế mạnh vùng nguyên liệu muối của cả nước. Phần lớn nguyên liệu muối được bán nguyên liệu thô. Sản phẩm muối chế biến chỉ dừng lại ở mức chế biến đơn giản, lọc bỏ tạp chất, nghiền, xay, sấy, phun iốt… Ninh Thuận đang rất cần chế biến các sản phẩm sâu để tận dụng hết lợi thế chất lượng muối của tỉnh; phát triển nghề muối kết hợp du lịch trải nghiệm, gia tăng giá trị sản phẩm muối, vinh danh nghề sản xuất muối, đồng thời góp phần giải quyết tình trạng “được mùa mất giá” cho diêm dân trong tỉnh./.